środa, 20 listopada 2013

Klauzule niedozwolone - czyżby światełko w tunelu?

W dniu jutrzejszym będę miał okazję zawitać do Stolicy i wziąć udział w warsztatach pod tytułem KLAUZULE NIEDOZWOLONE (TZW. ABUZYWNE) Z PERSPEKTYWY PRAKTYKI OBROTU GOSPODARCZEGO - JAK UNIKNĄĆ KAR organizowanych przez Centrum Promocji Informatyki. Program wygląda obiecująco a i prelegent, radca prawny Piotr Bodył Szymala jest osobą doświadczoną w temacie klauzul niedozwolonych. Zarówno program jak i doświadczenie prelegenta wskazują, że raczej będzie się On skupiał na klauzulach niedozwolonych z sektora bankowego.  Z kolei moje zainteresowania w temacie klauzul oscylują głównie, acz nie wyłącznie, wokół handlu elektronicznego, sprzedaży konsumenckiej czy usług turystycznych to i tak spodziewam się usłyszeć wiele interesujących informacji. Wszak klauzule niedozwolone dotyczą wielu branż.

Przede wszystkim mam nadzieję usłyszeć komentarz do bieżącego orzecznictwa, którego kierunek może stanowić światełko w tunelu dla przedsiębiorców nękanych dziesiątkami pozwów kierowanych do SOKiK. Kierunek ten wygląda bowiem obiecująco i należy tylko czekać na najświeższą wypowiedź Sądu Najwyższego. O co chodzi? Chodzi o to, że w kilku co najmniej sprawach (o których mi wiadomo) SOKiK, a także sądy apelacyjne orzekają na korzyść pozwanych przedsiębiorców sytuacji, gdy powód domaga się uznania za niedozwolone postanowienia, które już wcześniej zostało wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych. Dla uzasadnienia takiego rozstrzygnięcia przywołuje się z reguły treść i wywody zawarte w uzasadnieniu uchwały składu trzech sędziów Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2003 r. (sygn. akt: III CZP 95/2003):
Powaga rzeczy osądzonej wyroku uznającego postanowienie wzorca umowy za niedozwolone wyłącza - od chwili wpisania tego postanowienia do rejestru (art. 479[43] w związku z art. 365 i art. 479[45] § 2 kpc) - ponowne wytoczenie powództwa w tym przedmiocie, także przez osobę nie biorącą udziału w sprawie, w której wydano wyrok.
W dużym uproszczeniu oznacza to, iż sąd nie może orzekać w trybie kontroli abstrakcyjnej o uznaniu za niedozwolone postanowienia, które jest tożsame z postanowieniem wpisanym już do rejestru. Zachodzi tu bowiem powaga rzeczy osądzonej.

Kwestia ta jednak nie jest jednak jednolita w orzecznictwie SN. W uchwale z dnia 7 października 2008 r.
(sygn. akt: III CZP 80/2008) SN przyjął stanowisko zgoła odmienne:
Rozszerzona prawomocność wyroku uwzględniającego powództwo o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone (art. 479[43] w związku z art. 365 kpc) nie wyłącza możliwości wytoczenia powództwa przez tego samego lub innego powoda - w tym także przez organizację społeczną działającą na rzecz ochrony interesów konsumentów - przeciwko innemu przedsiębiorcy, niebiorącemu udziału w postępowaniu, w którym zapadł wyrok, stosującemu takie same lub podobne postanowienia wzorca, jak wpisane do rejestru, o którym mowa w art. 479[45] § 2 kpc.





Dopuszczalne jest wszczęcie kolejnego postępowania o uznanie postanowienia tego samego wzorca umownego za niedozwolone przez inny uprawniony podmiot nie uczestniczący w dotychczasowym postępowaniu zakończonym oddaleniem powództwa.
Aktualnie jednak orzecznictwo zarówno SOKiK jak i sądów apelacyjnych wydaje się powracać do koncepcji z uchwały SN III CZP 95/03. Tak np. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 3 grudnia 2012 r. (sygn. akt VI ACa 934/12; orzeczenie nie tezowane), postanowienie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 9 lipca 2013 r. (sygn. akt: XVII AmC 5688/2013; orzeczenie nie tezowane) czy Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 lipca 2013 r. (sygnn. akt: VI ACa 1497/2012): 
Celem podstawowym postępowania w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone jest usunięcie postanowień wzorca uznanych za abuzywne z obrotu ze skutkiem nie tylko dla stron procesu, lecz także wobec osób trzecich (erga omnes). Oznacza to w sposób oczywisty że powaga rzeczy osądzonej wynikająca z rozszerzonej mocy wiążącej, o jakiej mowa w art. 479[43] k.p.c. obejmuje również po stronie pozwanej innych przedsiębiorców, którzy posługują się wzorcem umowy zawierającym postanowienie wpisane do rejestru prowadzonego przez Prezesa UOKiK.
Warto zwrócić uwagę, iż powyższe postanowienia i wyroki są z roku bieżącego lub z grudnia 2012 r. a więc są najbardziej aktualne.

Również w sprawie, w której napisałem odpowiedź na pozew SOKiK postanowił o jego odrzuceniu na podstawie art 199 § 1 pkt 2 kpc w zw. z art. 479[43] kpc. Byłem pozytywnie zaskoczony takim rozstrzygnięciem mimo, iż wcale nie podnosiłem w powagi rzeczy osądzonej. Aktualnie sprawa nie została jeszcze prawomocnie rozstrzygnięta gdyż powód wniósł zażalenie, jednak obserwując orzecznictwo mam uzasadnione nadzieje na korzystne rozstrzygnięcie.

Wniosek: przedsiębiorcy powinni w odpowiedziach na pozwy składane do SOKiK przez różnej maści stowarzyszenia i kancelarie wnosić m.in. o odrzucenie pozwu jeżeli pozew dotyczy klauzuli już wpisanej do rejestru.

Brak komentarzy :

Prześlij komentarz